Tết nguyên tiêu là ngày gì? Tổng hợp món ăn không thể thiếu trong mâm cúng

Advertisement

Ngoài Tết Nguyên đán thì Tết Nguyên Tiêu là một trong những dịp lễ lớn của người Việt. Tuy vậy nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về nguồn gốc và ý nghĩa của ngày lễ này cùng phong tục liên quan. Hãy cùng Timapp.vn tìm hiểu về những hoạt động đặc sắc trong ngày lễ đặc biệt trong bài viết dưới đây nhé!

Tet Nguyen Tieu

Rằm tháng giêng là ngày gì? Tại sao gọi là Tết Nguyên Tiêu?

  • Dựa theo lịch Vạn niên thì rằm tháng giêng của năm 2023 sẽ rơi vào chủ nhật tức ngày mùng tháng 5 tháng 2 2023 dương lịch. Với thời gian như vậy đã tạo điều kiện cho người người có thể cùng nhau sum vầy trong dịp đặc biệt này.
  • Sở dĩ gọi là Tết Nguyên Tiêu vì theo tiếng Hán thì Nguyên có nghĩa là mở đầu, là đầu tiên. Còn Tiêu là ban đêm trong ngày hội trăng rằm đầu tiên của năm mới.
  • Nó chính là rằm tháng Giêng và tầm quan trọng của ngày lễ này được ông cha ta khẳng định: “Giỗ tết cả năm không bằng ngày Rằm tháng giêng”.

tet nguyen tieu

Nguồn gốc và ý nghĩa của rằm tháng giêng tại Việt Nam

Nguồn gốc

Có rất nhiều câu chuyện dân gian lưu truyền về nguồn gốc của ngày rằm tháng giêng này.

  • Sự tích kể rằng Ngọc Hoàng yêu thích một cặp thiên nga ở trên trời. Tuy nhiên không may cặp thiên nga rơi xuống trần và bị thợ săn giết chết.
  • Lúc này Ngọc Hoàng rất tức giận và sai thiên binh thiên tướng phun lửa thiêu trụi hoa màu dưới trần khiến người dân không thể canh tác được. Tuy nhiên các vị thần thương xót con người đã chỉ cho người dân treo lồng đèn đỏ và đốt pháo hoa để tránh được kiếp nạn bị diệt vong và nghèo đói.

Tuy nhiên cũng có câu chuyện khác kể về nguồn gốc của ngày lễ này.

  • Đó là vào thời Hán Vũ Đế của Trung Quốc, một cung nữ tên là Nguyên Tiêu bị cấm về thăm cha mẹ vào ngày 15 tháng 1. Nàng đã có ý định lao xuống giếng để tự vẫn.
  • Cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của nàng thì Đông Phương Sốc đã nghĩ kế. Ông tâu với Vua là ngày 16 tháng 1 thì Thiên Đình sẽ sai Hỏa thần xuống thiêu trụi Kinh thành. Để ngăn ngừa tai họa thì mọi người cần phải treo đèn lồng trước cửa nhà và ngoài đường vào ngày 15.
  • Vua đã ra chỉ thị mọi người đều treo đèn lồng và nhân lúc mọi người mải ngắm đèn thì Nguyên Tiêu đã trốn về nhà thăm cha mẹ. Cũng từ đây mà ngày lễ rằm tháng giêng đã ra đời.

tet nguyen tieu

Ý nghĩa của Tết Nguyên Tiêu

  • Sau ngày Tết cổ truyền của dân tộc thì rằm tháng giêng được coi là dịp lơn trong năm. Tùy vào tín ngưỡng, tôn giáo của mỗi gia đình hay khu vực sẽ có cách thờ khác nhau.
  • Thường trong dịp lễ này thì người người thường bày tỏ tấm lòng thành kính với ông bà, tổ tiên qua việc dâng lễ. Với mong ước cho năm mới thật nhiều sức khỏe gặp nhiều may mắn, vạn sự như ý, thuận buồm xuôi gió trong công việc.
  • Đây cũng là thời điểm cho cả nhà cùng nhau sum vầy bên mâm cơm ấm cúng, gắn kết tình yêu thương.
  • Ở một số thì Tết Nguyên Tiêu được xem là nét văn hóa với các hoạt động nghệ thuật ý nghĩa. Mọi người có thể cùng nhau ngắm trăng, đọc thơ hoặc thưởng trà cùng bánh trôi nước. Hoặc hòa mình vào các hoạt động vui nhộn của các trò chơi giải trí hay lễ hội sôi động.

tet nguyen tieu

Các hoạt động và lễ hội trong ngày rằm tháng giêng ở các nước

Ở một số nước trên thế giới đã đón ngày Tết Nguyên Tiêu mỗi năm và cách thức đón lễ ở mỗi nước cũng có sự khác biệt.

Việt nam

  • Đối với Tết Nguyên Tiêu Việt Nam được tổ chức vào rằm tháng giêng. Mọi người cùng nhau lên chùa dâng sao giải hạn và chuẩn bị mâm cơm cúng thịnh soạn. Trước là để tỏ tấm lòng hiếu kính vởi tổ tiên, ông bà sau là cầu mong những điều tốt đẹp trong năm mới.
  • Tại một số khu vực có cộng đồng người Hoa sinh sống như quận 5 thành phố Hồ Chí Minh thì họ sẽ tổ chức các hoạt động và lễ hội đặc biệt trong dịp lễ này. Các lễ hội đặc sắc được tổ chức gồm: diễu hành, các nghi thức lễ, thư pháp, trình diễn âm nhạc,…

tet nguyen tieu

Trung Quốc

Được biết là nơi bắt nguồn của Tết Nguyên Tiêu với nhiều hoạt động đặc sắc. Vào dịp lễ này hàng năm thì người dân sẽ tiến hành cúng tế cầu an cầu phước và làm bánh trôi. Đồng thời sẽ tổ chức các hoạt động: thi đoán chữ trên đèn lồng, ngâm thơ, ghi ước nguyện rồi thả lên trời vào buổi đêm,…

tet nguyen tieu

Tại các nước khác

Những nước: Hàn Quốc hay Nhật Bản có sử dụng lịch Âm cũng sẽ đón ngày lễ này và họ cũng rất mong chờ ngày Lễ này.

  • Ở Hàn Quốc thì rằm tháng Giêng được gọi là lễ Daeboreum. Mọi người sẽ cùng nhau chơi chơi trò Samulnori vào đêm trước Daeboreum. Hoặc họ sẽ cùng nhau leo núi để thi xem ai có thể nhìn thấy mặt trăng mọc trước.
  • Với Nhật Bản thì ngày Lễ này được gọi là lễ Koshogatsu và người dân ở đất nước này có mong ước là cầu cho một mùa màng bội thu. Họ sẽ ăn cháo đậu đỏ vào buổi sáng của ngày diễn ra lễ.

tet nguyen tieu

Tổng hợp món ăn trong mâm cỗ cúng Tết Nguyên Tiêu

Bên cạnh các hoạt động đặc sắc chào đón ngày Lễ đặc biệt này thì không thể thiếu được các mâm cơm chúng. Tùy theo tín ngưỡng cùng tấm lòng của gia chủ mà mâm cúng sẽ có sự khác biệt.

>>Tìm hiểu thêm: Tổng hợp các món ăn ngày Tết của người Việt trong mâm cỗ đầu năm

Mâm cúng chay

Trong mâm cúng rằm tháng giêng chay sẽ thường bao gồm các món:

  • Trái cây
  • Các món đậu
  • Chè xôi
  • Canh xào
  • Bánh trôi nước
  • Cỗ chay gồm 10 – 25 món tùy gia chủ.

tet nguyen tieu

Mâm cúng mặn

So với mâm cúng chay thì mâm cúng mặn sẽ đầy đủ hơn và nó phải có đủ chua, cay, mặn, ngọt của các loại gia vị. Đồng thời mâm cỗ cần phải tuân thủ theo nguyên tắc 10 món gồm tỉ lệ 4 bát và 6 đĩa. Các món ăn không thể thiếu trong mâm cúng mặn Tết Nguyên Tiêu đó là:

  • Xôi (Xôi đậu hoặc xôi Gấc).
  • Bánh chưng
  • Thịt gà hoặc thịt lợn
  • Nem rán
  • Canh măng khô hoặc canh bóng
  • Giò hoặc chả
  • Một đĩa rau Xào
  • Hoa quả cúng
  • Chè trôi nước

Ngoài các món ăn thì không thể thiếu được hoa tươi, hương, vàng mã cùng đèn nến và trầu cau cùng rượu trắng. Thể hiện mong muốn cầu cho vạn sự được hanh thông, trôi chảy và gặp nhiều may mắn, thành công.

tet nguyen tieu

Bài văn khấn cúng rằm tháng riêng

Không chỉ Tết nguyên Đán có bài khấn văn khấn mùng 1 Tết mà Tết Nguyên Tiêu cũng sẽ có mẫu văn khấn riêng.

Nam mô A Di Đà Phật! ( 3 lần, 3 lậy)

Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ chư vị tôn thần.

Con kính lạy ngài bản cảnh Thành hoàng, ngài bản xứ Thổ địa, ngài bản gia Táo quân cùng chư vị tôn thần.

Con kính lạy Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỉ, thúc bá đệ huynh, cô di, tỉ muội họ nội họ ngoại.

Tín chủ chúng con là: ………………………………………..

Ngụ tại:………………………………………………………………

Hôm nay là ngày rằm tháng giêng năm 2023 Quý Mão gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.

Chúng con kính mời ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần.

Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các các cụ Tổ khảo, Tổ tỉ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ………………. nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời ông bà Tiền chủ, Hậu chủ tại về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tôn lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lậy)

tet nguyen tieu

Những điều nên làm trong Tết Nguyên Tiêu để cả năm may mắn

Lau dọn bàn thờ gia tiên

Trước khi tiến hành dâng lễ trong dịp rằm tháng giêng thì gia chủ cần dọn dẹp sạch sẽ ban thờ. Chú ý không xê dịch bát hương và trước khi lau dọn cần thắp 1 nén hướng để khấn thần linh thổ địa. Điều này để báo cáo với thần linh, tổ tiên về việc dọn dẹp.

tet nguyen tieu

Sắm sửa đồ lễ cúng

  • Tuyệt đối không được dùng đồ giả để dâng ban thờ mà nên sử dụng hoa tươi. Các loại hoa thường được sử dụng trong ngày này gồm: hoa cúc vàng, vạn thọ, hoa huệ trắng.
  • Đối với Tết Nguyên Tiêu thì gia đình cần sắm 2 đồ lễ gồm: Lễ cúng phật và Lễ cúng gia tiên. Với mâm cúng lễ Phật là mâm lễ chay gồm hương, hoa, đèn, nến và hoa quả tươi. Còn mâm cúng gia tiên thì gồm có hương hoa, đèn nến, trầu cau cùng mâm cỗ mặn.

tet nguyen tieu

Sử dụng đồ lễ mới để cúng

Các đồ dùng đựng lễ cúng mặn gồm: bát, đũa, thìa,… cần phải là đồ mới và không được dùng dùng chung với các việc khác trong gia đình. Đồ cúng cần sạch sẽ và không uế tạp.

Chú ý khi thắp hướng cúng rằm tháng giêng

Khi thắp nhang thì cần thắp theo số lẻ bởi nó tượng trưng cho phần âm. Bạn có thể thắp 1, 3, 5, 7 hoặc 9 nén hương trên mỗi bát hương.

Theo quan niệm dân gian thì số lượng nén hương khi thắp sẽ mang ý nghĩa riêng biệt:

  • 1 nén: bình an
  • 3 nén: linh ứng báo tin, bảo vệ người trong nhà và đánh đuổi tai ương.
  • 5 nén: là cách mà các thầy pháp dự báo hung cát cho người khác hoặc mời gọi thần linh.
  • 7 nén: dùng để mời gọi thiên thần, thiên binh thiên tướng khi có việc cần
  • 9 nén: tín hiệu cầu cứu trong trường hợp khẩn cấp và hi vọng Ngọc Hoàng Đại Đế cùng Thập điện Diêm Vương cứu giúp muôn dân, cứu khổ cứu nạn. Chín nén hương thường được bày theo ba hàng ba cột.

Lưu ý khi thắp hương trong Tết Nguyên Tiêu cần ăn mặc chỉnh tề không mặc quần đùi, áo cộc,… Trong quá trình khấn phải khấn liền mạch, thành tâm cúng bái để thể hiện sự thành kính.

Ngoài ra khi đi lễ thì người dân không nên đốt quá nhiều vàng mã vừa lãng phí và gây ô nhiễm môi trường.

tet nguyen tieu

Phóng sinh hoặc làm việc thiện

  • Việc phóng sinh một số loài vật: cá, chim sẻ, ốc,… trong Tết Nguyên Tiêu được xem là những việc tốt nên làm. Khi thực hiện thì bạn cần tìm hiểu về tập tính của các loài vật mình lựa chọn. Đồng thời nên chọn nơi vắng vẻ để tránh bị săn bắt.
  • Làm việc thiện, giúp đỡ những người nghèo khổ là ngưỡng cử cao đẹp mà bạn nên thực hiện mỗi ngày chứ không chỉ riêng vào những ngày Rằm, mùng 1 hàng tháng. Bởi gieo nhân nào gặp quả đó và khi bạn giúp đỡ người khác thì lúc nguy nan sẽ có người giang tay giúp đỡ bạn.

tet nguyen tieu

Mong rằng với những chia sẻ ở trên của Timapp.vn về ý nghĩa cùng phong tục và mâm cúng Tết Nguyên Tiêu. Bạn đọc đã hiểu rõ hơn về những nét đẹp văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta để học hỏi và gìn giữ.

Advertisement

Chia sẻ:

Quang Trung

Tác giả: Quang Trung

Công nghệ là nguồn cảm hứng và đánh thức sự cố gắng của bản thân